Tips voor aanleg en beheer van een duurzame, inheemse, meerjarige bloemenweide

Niets is mooier dan lopen door een inheemse, meerjarige bloemenweide, waar de bijen zoemen en de vlinders fladderen.

Maar de aanleg en het onderhoud vergen wel wat aandacht, want zomaar wat bloemenzaden strooien, levert zelden een blijvend mooie bloemenweide op.

Het begint met de aanleg: is het uitgangspunt een kaal stukje grond op een zonnige plek, dan is het eenvoudig. Dat kan meteen ingezaaid worden, bij voorkeur in het najaar. Maar meestal is het uitgangspunt een graslandje wat voorheen wekelijks kortgemaaid werd.

Heb je veel geduld, dan is het eenvoudig om te beginnen met verschralingsbeheer. Dit betekent dat het lange gras met een vingerbalk of zeis enkele keren per jaar wordt gemaaid en afgevoerd.

Op de arme zandgronden levert dat al binnen enkele jaren een mooi bloemrijk resultaat op, Maar op rijke kleigronden kan het resultaat wel tien jaar of langer duren. Door te maaien en het maaisel af te voeren, wordt de grond verschraald en komen er kale plekken. De zadenbank – dat zijn de van nature aanwezige zaden, die altijd al in de grond aanwezig zijn – wordt aangesproken. De zaden zien het licht en komen tot ontkieming. Deze methode heeft de voorkeur in het buitengebied, omdat er op deze manier alleen autochtone planten ontkiemen, die in dit gebied thuis horen. De insecten in dit gebied leven daarmee samen.

Heb je minder geduld en wil je snel een bloemrijk resultaat, dan is afplaggen de tweede optie. Kies daarvoor een zonnig stukje grasland uit. Van de plaggen kan een mooi zodenbankje gemaakt worden, of een heuvel. Na het afplaggen en het losmaken van de grond kan een inheems bloemenmengsel ingezaaid worden.

Welke zaden kies je? Ga in ieder geval voor inheems, autochtoon zaad. Dat is alleen bij de betere zadenleveranciers te koop, zoals de Cruydt-Hoeck, Biodivers of Medigran.

Voor een jarenlang bloemrijke weide kun je een mix maken van 20% eenjarige akkerkruiden en 80% twee- en meerjarige kruiden. Let daarbij goed op de grondsoort; de zadenleveranciers maken mengsels voor verschillende grondsoorten, rijke of arme grond, droog of nat, of geschikt voor alle typen grond.

Door een eenjarig akkermengsel toe te voegen, is er in het eerste jaar al een kleurrijk resultaat. De meerjarigen nemen het de jaren daarna over en de een- en tweejarigen zullen verdwijnen. Op rijkere grond is het raadzaam om wat meer zaden van de Ratelaar mee te zaaien. Deze parasiteert op grassen en op deze manier voorkom je dominantie van de grassen op de lange termijn.

Wanneer maai je een bloemenweide? Dat is niet voor alle situaties hetzelfde en vooral een zaak van goed kijken. Op rijke grond zal vaker gemaaid moeten worden dan op arme grond. Gaan de grassen domineren? Maai dan wat vaker.

Maai vooral gefaseerd; laat altijd minimaal 40% van de bloemen staan, zodat insecten daar kunnen overleven en de vogels kunnen foerageren, ook in de winter. Kijk voor een mooie manier van gefaseerd beheer op: https://www.vlinderstichting.nl/sinusbeheer.

Maaien met de zeis is wat tijdrovender, maar daardoor uitstekend geschikt voor gefaseerd maaibeheer. Ook kan dit prima met een groep vrijwilligers gedaan worden.

Maai elke week een klein stukje. Gaat het om een grote bloemenweide, dan doe je er een heel seizoen over voordat alles een maaibeurt heeft gehad.

Het is zinvol om ook enkele stukken meerdere jaren te laten staan, want zo komen bijvoorbeeld de dikkopjesvlinders tot ontwikkeling. Zij hebben meer dan een jaar nodig om tot het vlinderstadium te komen, en zij hebben als waardplant grassen.

Er bestaat in de natuur geen bloemenweide zonder gras, dus een beetje gras in je weide is ook waardevol. Geen enkele bloemenweide is elk jaar hetzelfde en jouw weide zal zich over de jaren ontwikkelen tot een weide met planten die zich thuis voelen op jouw grond.

Tekst en foto’s: Luci van Engelen van Bloemenweide