Ligustrum vulgare is een absolute aanwinst in je tuin. Deze vriendelijke heester wordt vaak aangeplant als haagbeplanting, en vervolgens steeds strak geschoren. Eigenlijk is dat zonde, want liguster krijgt in juni-juli prachtige witte bloemen. Deze roomwitte, in pluimen groeiende bloemen bevatten ontzettend veel nectar en worden dan ook drukbezocht door vele insecten; zweefvliegen, kevers, honingbijen, wilde solitaire bijen, hommels en vlinders.
Heb je liguster als haag? Wacht dan eens met snoeien tot na de bloei en zie wat er op deze veelzijdige plant afkomt. De bloemen geuren ook nog eens heerlijk! Hij doet niet onder voor een sering.
Liguster is inheems, houdt van kalk en is dan ook oorspronkelijk te vinden in duingebieden en in Limburg. De ervaring leert echter dat de plant het vrijwel overal wel doet. Zonnig, halfschaduw, schaduw, droog, vochtig en zelfs nat. Liguster kan zich vegetatief vermeerderen door wortelopslag of via de steenvruchtjes die de vogels verspreiden.
De zwarte glanzende besjes die zich vormen na bevruchting zijn niet eetbaar voor de mens. Merels, lijsters en andere vogels zijn er echter dol op.
Omdat liguster veel insecten aantrekt zijn mussen en mezen ook graag in de buurt van deze heester. Vogels gebruiken de liguster ook graag als schuilplaats. Erg leuk om te zien zijn de mussenfamilies die de plant gebruiken voor hun vlieglessen aan de kleintjes.
Ligustrum vulgare heeft zelfs een eigen nachtvlinder; het is een belangrijke waardplant voor de ligusterpijlstaartvlinder. De rupsen van deze vlinder zijn heel mooi, knalgroen met streepjes.
De inheemse liguster verliest zijn blad in de winter bij vorst. Er bestaat ook een bladhoudende liguster maar die is niet inheems en is dus ook veel minder afgestemd op ons ecosysteem.
Plant deze inheemse veelzijdige heester ook eens aan als solitair en laat hem dan wat wilder uitgroeien. Zo kun je genieten van de bloemen en de bessen. Deze heester krijgt een mooie vorm en laat zich makkelijk snoeien, ook als de plant al wat ouder is en te groot is geworden. Je kunt er weinig fout aan doen en zult er vooral veel plezier aan beleven!
Tekst & foto’s: Liesbeth Staat, Tuinen van Madelief
Niet alleen Wilde Weelde viert haar jubileumjaar, maar ook Mien Ruys legde 100 jaar geleden, in 1924, haar eerste proeftuin aan: de Verwilderingstuin. Het boek “De tuin is een proces” brengt het baanbrekende werk van deze pionier in de tuinarchitectuur tot leven.
De ontwerpfilosofie van Mien Ruys, die strakke lijnen combineert met weelderige, natuurlijke beplanting, resoneert sterk met de principes van Wilde Weelde. Ze pleitte voor het gebruik van robuuste vaste planten, soms manshoog en langbloeiende soorten die ook buiten hun bloeiperiode sierwaarde hebben. Haar “zeven geboden”, opgesteld in 1939, zijn nog steeds goed toepasbaar in een natuurrijke tuin.
Het boek belicht vooruitstrevende ideeën over duurzaamheid, zoals het hergebruik van spoorbielzen in haar ontwerpen. Het toont hoe ze reageerde op de veranderende tijden, van de crisisjaren en het opkomende functionalisme tot de naoorlogse wederopbouw, steeds met oog voor de natuur en de behoeften van de gemeenschap.
Als vrouw in een mannenwereld werkte Mien Ruys veel samen met architecten en pleitte ze voor meer aandacht voor de buitenruimte. Ze democratiseerde het tuinontwerp door het ontwikkelen van “confectieborders” en het schrijven voor het tijdschrift Onze Eigen Tuin, waarmee ze haar kennis deelde om zoveel mogelijk mensen aan het tuinieren te krijgen.
Het boek is rijk geïllustreerd met historisch materiaal, waaronder oorspronkelijke, handgetekende borderontwerpen. Het biedt een reis door de tijd, beginnend op het land van de kwekerij Moerheim in Dedemsvaart, opgericht door de vader van Mien Ruys. Haar stage bij Gertrude Jekyll in Engeland en haar opleiding in Berlijn komen aan bod, evenals haar latere focus op gemeenschappelijke tuinen en parken, inclusief haar werk aan de wijk Frankendael en de Van Nelle-fabriek. Het boek sluit af met een lijst van Mien Ruys’ 100 favoriete planten, een waardevolle bron.
Voor Wilde Weelders biedt dit boek niet alleen een fascinerend historisch overzicht, maar ook een bevestiging van onze gedeelde waarden en een bron van inspiratie. Het toont hoe de principes van natuurrijk tuinieren, die Mien Ruys een eeuw geleden al promootte, vandaag de dag relevanter zijn dan ooit.
De Tuinen Mien Ruys in Dedemsvaart, een rijksmonument, zijn geopend voor publiek. In haar vroegere zomerhuis Ruysend Riet is de expositie ‘Heden mijn loopbaan begonnen’ te zien, met teksten, beeld- en geluidsopnames over haar werk. Op de boekenplank staan alle boeken die zij heeft geschreven. www.tuinenmienruys.nl
In de kamperfoelie-familie heb je een paar heel mooie soorten die vaak door elkaar worden gehaald: Beemdkroon, Duifkruid en Blauwe knoop.
Hoewel het aparte families zijn lijken ze toch heel erg op elkaar. Het zijn alle drie insectenmagneten. Op de bloemen komen veel bestuivers af maar het zijn ook belangrijke waardplanten.
Beemdkroon, Duifkruid en Blauwe knoop zijn geen van drieën algemeen te noemen, eerder zeldzaam. Dat komt doordat er steeds minder typische groeiplaatsen voor deze soorten zijn, en doordat ze geen van allen tegen vermesting van de omgeving kunnen.
Beemdkroon – Knautia arvensis
Dit is volgens mij de algemeenste van de drie. Deze plant komt nog op dijken en schrale graslanden voor. Het is ook de makkelijkste tuinplant. Hij doet het in de zon en de lichte schaduw en is redelijk bodemvaag; neutraal dus. Beemdkroon is vooral te herkennen aan de harige bloemsteel en het wat grove, ingesneden blad. De bloemkleur is licht lila, heel soms wat lichter of donkerder.
De donker paarsrode vorm is een Oost-Europese soort. Ik vind die persoonlijk niet mooi, maar hij is volop in de tuincentra verkrijgbaar. In Europa komen ook wat meer soorten voor, zoals de Bergknautia.
Beemdkroon, Knautia arvensis
Duifkruid – Scabiosa columbaria
Deze plant heeft dezelfde kleur bloem als de Beemdkroon, maar is herkenbaar aan de vrijwel haarloze bloemsteel en de zwarte kelknaalden. Als je goed kijkt dan zie je die in het bloemhoofdje zitten. Ze zijn goed zichtbaar als de bloem is uitgebloeid. Duifkruid is wat kritischer op zijn omgeving dan Beemdkroon – Duifkruid wil graag een meer basenrijke omgeving, hoewel hij het in tuinen ook best goed doet. Bij ons komt deze plant vooral voor op wat droge kalkrijkere grond in de zon. Hij is veel zeldzamer dan Beemdkroon.
In Midden-Europa heb je ook het Geel duifkruid, dat er vrijwel identiek uitziet maar heel lichtgele bloemen heeft. Deze soort vind je in ons land niet in het wild.
Duifkruid, Scabiosa columbaria
Blauwe knoop – Succisa pratensis
Een typische soort van blauwgraslanden; blauw in de betekenis van “slecht”. Slechte graslanden dus, die moeilijker te bewerken zijn en weinig opbrengst geven. Nattige, wat zure graslanden in onze veenweidegebieden bijvoorbeeld. Ze kunnen ook best droger staan en wat neutralere grond verdragen maar staan het liefst dus op wat zuurdere gronden. Deze plant is goed herkenbaar aan de dopvormige bloeiwijze; een knoop.
Beemdkroon en Duifkruid hebben allebei een vlakkere bloemkroon. Het blad van Blauwe knoop is wat ronder en groener en niet heel diep ingesneden – iets wat de andere twee wel hebben. Blauwe knoop bloeit wat later dan Beemdkroon en Duifkruid, die beide in mei al beginnen. Blauwe knoop pas in juli of augustus. Ze kunnen alle drie wel lang doorbloeien, zeker als je de uitgebloeide bloemen eruit haalt.
Deze warm gele, opvallende inheemse heester brengt de zon in de berm!
In mei bloeit deze uitbundige heester waarvan de takken groen blijven. Bestuiving van de bloemen vindt op een bijzondere manier plaats door met name hommels. Wanneer de hommel landt op de juiste plek op de bloem dan splijt de bloem open en komen de meeldraden beschikbaar, als een soort ontploffing. De pollen komen terecht op de haartjes van de hommel en de stijl van de bloem raakt de rug. Bij een volgend bloembezoek kunnen de meegebrachte pollen de volgende bloem bevruchten. Na bevruchting ontstaan groene peulen die behaard zijn. Als de peulen rijp zijn dan worden ze zwart.
Wanneer de peul openspringt worden de bruine zaden losgelaten. Door de inzet van oranje mierenbroodjes worden de zaden uiteindelijk verspreid. Een mierenbroodje bevat veel vetten en suikers en dient als voedsel voor de mieren. De zaden waar dit broodje aan vast zit worden meegenomen naar het nest of onderweg verloren waarna ze kunnen ontkiemen.
Brem geeft het hele jaar een groen beeld door de groene takken, die pas als ze ouder worden naar bruin verkleuren.
Men zegt dat als de brem is uitgebloeid dat de zomer begint. Maar eigenlijk begint de zomer al zodra hij gaat bloeien door zijn zonnige en veelzijdige verschijning.
Tekst en foto’s: Liesbeth Staat, Tuinen van Madelief
Op onze tong zit een souvenir van vroegere tijden. Een getuigenis van onze eeuwenoude band met de wilde planten om ons heen. Dit aandenken is een receptor voor de smaak bitter.
paardenbloemSmalle weegbree
Denk eens aan een tijdperk tienduizenden jaren terug. Aan de tijd toen we na een lange winterrust in ons warme familiehol weer ontwaakten. Terwijl we hongerig buiten rond gingen scharrelen, stonden de eerste voorjaarsplanten ons al op te wachten. In deze planten zat alles wat we nodig hadden om weer op gang te komen. De inhoudstoffen in voorjaarsplanten hebben precies de juiste werking die ons lichaam op dat moment nodig heeft. Alsof ze voor ons gemaakt zijn. Of zou het andersom zijn? Hebben wij ons aangepast aan de wilde planten die in onze omgeving groeien?
Duizendblad
Plantaardige chemie
Planten maken bepaalde stoffen aan om allerlei verschillende redenen. Bijvoorbeeld om zich te beschermen tegen schimmels en bacteriën. Of tegen droogte. De meeste inhoudstoffen zijn een eindproduct van de fotosynthese. Suikers bijvoorbeeld, om als wintervoorraad op te slaan in de wortels of om met samenwerkende schimmels in de bodem te ruilen tegen mineralen. De meeste wilde planten maken bitterstoffen aan om zich te beschermen tegen vraat door dieren. Al deze inhoudstoffen hebben een specifieke werking op ons. Dit kan zowel fysiek als mentaal zijn. In veel gevallen is dit een gunstige werking, een geneeskrachtige werking.
BerkKleine veldkers
Bitter in de mond… De bitterstoffen die de plant ter bescherming aanmaakt, zet bij ons de spijsvertering aan. Dit werkt via een receptor op onze tong. Wanneer wij de smaak bitter op onze tong proeven, gaat er een signaal naar onze hersenen. Dit signaal verloopt via de nervus vagus, de tiende hersenzenuw. Anders dan andere zenuwen kan de nervus vagus twee kanten op communiceren. Deze hersenzenuw is dus een expert in het uitwisselen en verspreiden van informatie. De hersenzenuw herkent gevaar of veiligheid en stuurt op basis daarvan ons lichaam aan. Zo heeft de nervus vagus controle over het parasympatisch zenuwstelsel, wat ons lichaam na inspanning weer laat ontspannen en wat de spijsvertering weer herstelt. Het eerder benoemde signaal verloopt bij een bittere smaak dus vanaf onze tong naar de hersenen. Wanneer het als een veilige bittere smaak wordt herkend gaat het via diezelfde nervus vagus rechtstreeks naar het spijsverteringssysteem: de maag, lever, galblaas en alvleesklier tot aan het einde van de darmen. Met als effect: de maag gaat maagzuur aanmaken, de lever maakt gal aan, alvleeskliersap komt vrij met enzymen om het voedsel te verteren en de darmen worden in beweging gezet. Kortom: een (veilige) bittere smaak betekent: ‘eten!’.
Voorjaarsschoonmaak
Van onze verre voorouders is door onderzoek aan het gebit bekend dat ze voornamelijk een plantaardig dieet volgenden, waaronder wilde planten. Wij zijn dus al eeuwen gewend aan een bittere smaak. Ook de generatie vóór ons was bekend met de werking van bitter. Denk maar aan de kruidenbitter die voor of na het eten werd gedronken. Nu zijn we de smaak niet meer gewend omdat het uit ons voedsel wordt geweerd. Bij witlof en andijvie is bitter er vrijwel uitgekweekt. De smaak zoet voert nu de boventoon. De bittere smaak is nog wel terug te vinden in onze wilde planten, en dan met name in het voorjaar. Wilde planten die in het vroege voorjaar weer opkomen maken veel bitterstoffen aan om de eerste verse blaadjes te beschermen, en zo te kunnen overleven. Naast bitterstoffen bevatten bepaalde planten veel mineralen, waaronder kaliumzouten, die op ons een vochtafdrijvende werking hebben. Deze inhoudstoffen hebben een reinigende werking op ons lichaam. Net zoals in de prehistorie is ons lichaam nu wel gebaat bij een reinigende voorjaarskuur na een periode van winterrust, vijfgangendiners en bankhangen.
Voorjaarstraditie Hoe mooi is het dus om de traditie van onze verre voorouders voort te zetten en wilde planten weer op het menu te zetten. De mogelijkheden zijn eindeloos. Met de jonge blaadjes van berk, brandnetel, zevenblad en de wortels van paardenbloem maak je een reinigende voorjaarsthee. De jonge blaadjes van duizendblad, kleine veldkers, smalle weegbree en de lintbloemen van paardenbloem vormen een lekkere garnering voor een salade. En heb je al eens jonge paardenbloemblaadjes met olijfolie en een beetje kruidenzout geprobeerd? Met de toppen van brandnetels maak je een verrukkelijke lasagne, soep of kruidenthee. Maak een heerlijke kruidenboter van verse bieslook, look-zonder-look, wilde marjolein en andere kruiden die je lekker vindt. En die bittere smaak? Dat is echt een kwestie van gewenning. Voor jou dan. Want voor je lichaam is het een eeuwenoud vertrouwd recept.
Disclaimer In plaats van wildplukken in de natuur, kun je beter de wilde planten een plekje geven in je eigen tuin of op balkon, op schone grond. Raadpleeg goede bronnen voor herkenning van de juiste planten. Veel planten bevatten ook giftige stoffen. Eet vooral divers en niet elke dag hetzelfde kruid. Gebruik kruiden niet samen met reguliere medicijnen. Wanneer je kruiden therapeutisch in wilt zetten, raadpleeg dan een erkende herborist via het Herboristengilde.
Bronnen
Boeken
Kort, de, M. (2021) Wildpluk compendium. De complete eetbare flora van de lage landen. GratisGezondheid/Wildgroen.
Verhelst, G. (2019) Groot handboek geneeskrachtige kruiden. 9e druk. Wevelgem, België: BVBA MANNAVITA.
Websites
Gezondheid, Nervus vagus. Geraadpleegd op 14-2-2024 via: https://www.gezondheid.be/artikel/ontspanning/de-invloed-van-de-nervus-vagus-op-onze-gezondheid-36948
KNO, Smaak, geraadpleegd op 14-2-2024 via https://www.kno.nl/patienten-informatie/keel/smaak/
Innertree, De nervus vagus. Geraadpleegd op 14-2-2024 via: https://www.innertree.be/blog/de-nervus-vagus-wat-zijn-de-gevolgen-van-een-beschadigde-nervus-vagus
Smithsonian National Museum of Natural History What does it mean to be human? Geraadpleegd op 14-2-2024 via https://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/species/australopithecus-afarensis
Inheemse planten zijn in trek. Speciaal voor hoveniers, tuinontwerpers en heemtuinders die meer over het gebruik van inheemse planten in tuinen willen leren, organiseert het Oase Netwerk een Veldcursus. In drie dagen, op drie toplocaties leer je prachtige inheemse begroeiingen en soorten kennen. Je frist je determinatievaardigheden op en leert hoe je deze soorten goed toepast en beheert.
Data:
– Vrijdag 24 mei, Tolkamer: stroomdalflora, soortenkennis, samenstelling van bloemenweidemengsels.
– Vrijdag 28 juni, Appeltern (Wilde Weelde Wereld): botanische termen, families herkennen en toepassing van soorten.
– Vrijdag 23 augustus, Amstelveen: in de bekende heemparken Thijssepark en de Braak gaan we in op het bijzondere ontwerp, soorten, beheer en de toepassing.
We sluiten af met een digitale bijeenkomst, datum in overleg.
De bosanemoon, Anemone nemorosa, is een fantastische plant die vroeg in het jaar bloeit en vaak hele witte tapijten vormt als hij rustig door kan groeien. Op oude, niet te droge en niet te arme bosgrond doet -ie het het best. De plant vormt dunne wortelstokjes. Die groeien langzaam maar kunnen dichte ondergrondse matten vormen.
Ook de verspreiding van zaden gaat langzaam. De zaden hebben een mierenbroodje. Mieren zijn dol op dat “broodje” en slepen het met het zaad naar hun nest. Vaak verliezen ze het zaadje onderweg of in het nest, waardoor de plant dus weer wat opgeschoven is.
Blauwe bosanemoon, Anemone nemerosa C.V. ssl
Opvallend is dat de bosanemoon ook buiten het bos te vinden is. Dat kan natuurlijk omdat de mieren ook buiten het bos hun nest hebben, maar vooral langs sloten zie je ze ook – meestal in de buurt van een bosje of voormalig bosje. Zo’n slootkant heeft als voordeel dat het wat vochtiger is waardoor uitdroging voorkomen wordt en er zijn vermoedens dat rijpe zaden ook via het water verspreid kunnen worden.
Eind van het voorjaar is de plant alweer verdwenen en gaan de wortelstokken in rust. Ze profiteren dus van de korte periode in het voorjaar wanneer er nog genoeg licht op de bosbodem valt.
bosanemoon, Anemone nemerosa
Bosanemonen kunnen slecht tegen verstoring. Als de wortelstokjes door bewerking van de grond boven komen te liggen drogen ze snel uit. Als ze te diep liggen is het ook desastreus. Ik ken een plek op een oud landgoed waar enorm veel bosanemonen groeiden tot het moment dat de beheerder de sloot ging opschonen waar ze langs groeiden, de bagger op de kant gooide en voor lange tijd liet liggen. Hij had kunnen weten van de anemonen, maar omdat ze al afgestorven waren heeft hij er niet aan gedacht. De dichte laag zorgde voor verstikking en langs die sloot zijn de anemonen verdwenen.
Wanneer je de anemonen wilt verplaatsen dan moet je zorgen dat ze zo snel mogelijk weer in de grond komen. Anders goed vochtig houden tot ze weer geplant kunnen worden. Dat geldt ook voor als je ze in het najaar als wortelstokjes koopt.
Blauwe bosanemoon, Anemone nemerosa C.V. ssl
Bosanemonen zijn aardig variabel in bloemvorm. Wat grotere bloemen, wat rondere bloemblaadjes, roze achterkant van de bloemblaadjes, soms heel licht of wat donkerder blauw en verschillende vormen van dubbelbloemigheid. Al heel lang worden deze afwijkingen door kwekers geselecteerd en verder gecultiveerd. Op stinzenlandgoederen en in de handel kom je dan ook een keur aan cultivars tegen.
anemoon, anemone
Er is nog een wilde anemoon in ons land: de gele anemoon, Anemone ranunculoides. Die komt vooral in het zuiden van ons land op wat kalkrijkere bosgrond voor. Daarnaast wordt hij ook al heel lang op andere plekken aangeplant als regionale stinzenplant. Er bestaat zelfs een kruising tussen de witte en de gele, met wat grotere lichtgele bloemen. Deze komt vooral voor in parken waar zowel witte als gele bosanemonen groeien of aangeplant zijn.
Anemonen worden bezocht door hommels en andere bijen, vliegen en zweefvliegen. De plant is ook waardplant voor nachtvlinders.
Als je bosanemonen in de natuur vindt, dan is dat een indicator van een goede staat van de bossen.
Deze maand de veelzijdige inheemse Betula pendula, ofwel ruwe berk in de schijnwerpers. Berucht bij mensen met een pollenallergie maar desondanks verdient deze sierlijke boom het absoluut om in de belangstelling te staan. Jaarrond biedt Betula een prachtig schouwspel en is tegelijkertijd waardevol voor vele insecten, zoals de berkenzaadgalmug en ook voor diverse vogels.
Bij het ontluiken van de eerste blaadjes medio april vormt de berk direct mannelijke en vrouwelijke bloemen. Bestuiving vindt plaats door middel van de wind. In de oksel van een schutblaadje groeit de rechtopstaande frisgroene vrouwelijke bloem. De hangende katjes vormen de mannelijke bloeiwijze. Na bevruchting gaan de vrouwelijke bloemen ook hangen en vormen zich zeer kleine gevleugelde nootjes. Voedsel voor vogels zoals sijsjes.
Je hebt wat ruimte nodig voor een berk die kan uitgroeien tot 30 meter maar je krijgt er wel wat voor terug. Deze boom heeft een sierlijke open kroon met hangende takken en heeft een heel mooi silhouet. De herfstkleur van de bladeren is opvallend geel en biedt een mooi schouwspel in het najaar. De berk leeft in symbiose met verschillende schimmels zoals de ‘rood met witte stippen’ vliegenzwam of de eetbare berkenboleet. Met wat geluk krijg je deze prachtige paddenstoelen ook in je tuin. De schors kleurt wit, is zeer kenmerkend en brengt in de winter sierwaarde. Deze berk wordt daarom ook wel zilverberk genoemd. Hoe ouder, hoe mooier de bast.
Behalve voedsel biedt deze boom ook plek voor vogels. In het zachte hout wordt door spechten holtes gehakt. Van deze holtes wordt ook door andere vogelsoorten gebruik gemaakt, zoals mezen.
Betula pendula verdraagt goed droogte en vormt daarmee een boom om te gebruiken op drogere plekken en is goed toepasbaar in ons veranderende klimaat. Plant deze boom bijvoorbeeld op een lichte plaats tegen een donkere achtergrond en creëer jaarrond een kleurrijk schouwspel.
Tekst & foto’s: Liesbeth Staat, Tuinen van Madelief
Boekrecensie: “Naar een Natuurrijke Tuin” auteur en fotografie Peter Bulsing
“Naar een Natuurrijke Tuin” is een verdieping op tuinieren. Mijn beslissing om dit boek te lezen kwam voort uit een verlangen om meer te ontdekken in mijn tuin dan alleen de vogels en vlinders. Peter Bulsing heeft een schat aan informatie verzameld over de verschillende stadia van groei en ontwikkeling van deze organismen, en hoe ze allemaal met elkaar samenwerken.
Dit boek laat zien hoe belangrijk natuurlijke vijanden en hun prooien in die voedselketens zijn, en dat het bestrijden van dieren om plantschade te voorkomen juist verstoring en meer schade veroorzaakt. Door alle schakels te omarmen kom je tot een veerkrachtig ecosysteem waarin egels en padden slakken kunnen eten, waar vogels en salamanders op kleine insecten mogen jagen, waar vlinders zich laven aan nectar en hun rupsen van blaadjes snoepen om ook een vlinder te kunnen worden. Bulsing benadrukt het belang van een zorgvuldige omgang met de grond, zoals het voeden van het bodemleven met organisch materiaal en verder de bodem vooral zoveel mogelijk met rust te laten.
knoopkruidblaassilene
Het boek laat zien hoe alles in de natuur een functie heeft en hoe ingenieus de levenscycli van inheemse planten en dieren op elkaar zijn afgestemd. Er zijn meer dan 1000 kleurenfoto’s en soort beschrijvingen van (ongewervelde) tuindieren (kevers, vlinders, libellen, vliegen, wantsen, spinnen, slakken, regenwormen etc.) en van inheemse planten die onmisbaar zijn om voor deze dieren een leefgebied te creëren. De foto’s laten ook zien dat er veel keuze is om mooie bloemrijke borders te maken, zowel op zonnige plekken als in de schaduw.
“Naar een Natuurrijke Tuin” is niet alleen een bron van inspiratie, maar biedt ook praktische informatie zoals planttabellen en lijst met biologische kwekers om daadwerkelijk aan de slag te gaan. Het is een aanrader voor iedereen die het tij wil keren en natuur wil terugbrengen in onze versteende omgevingen. Om tuinen te creëren die bruisen van het leven.
Over de auteur: Peter Bulsing is een gepassioneerde natuurliefhebber en ervaren tuinontwerper. Zijn diepgaande kennis van inheemse flora en fauna en zijn streven naar ecologisch evenwicht komen duidelijk naar voren in zijn werk. Met praktische adviezen en inspirerende inzichten moedigt hij lezers aan om de natuur terug te brengen in hun tuinen.
Uitgeverij KNNV 9789050119221 uitgave november 2023
Het NK Tegelwippen, een initiatief van stichting Steenbreek is weer begonnen. Bewoners worden door gemeenten aangezet om massaal tegels uit de tuin te verwijderen. Maar hoe verander je daarna de kale, zanderige boel in een groene oase vol leven? In het boek ‘Van tegeltuin naar jungle’ laat Katja Staring zien hoe ze met heel weinig budget en zonder verspilling van grondstoffen haar betegelde achtertuin in een halfjaar tijd heeft vergroend. Ze deelt niet alleen haar eigen ervaringen, maar ze inspireert ook door andere voorbeeldprojecten te geven, zoals de Wilde Weelde Wereld tuin in Appeltern. Ook interviewt ze een aantal Wilde Weelde experts. Alle hoofdstukken bevatten praktische tips met foto’s die duidelijk laten zien hoe je het aanpakt.
Waarom tegels eruit en groen erin?
Het weer in Nederland wordt steeds extremer. Hevige regenbuien en lange periodes van hitte en droogte volgen elkaar op. Daarnaast heeft onderzoek uitgewezen dat een groenere leefomgeving een positief effect heeft op onze mentale gezondheid.
Op een zonnige dag brand je weg in een betegelde tuin. Planten geven verkoeling. Om de rioleringen te ontlasten tijdens hoosbuien, helpt het enorm als onze tuinen fungeren als een spons. Door je groene kliko niet te gebruiken, maar al je tuin- en keukenafval te composteren in je eigen tuin, bouw je aan een gezonde bodem die veel meer water kan opnemen. In het boek geeft Hans te Loo van de Tuinen van Geerdink tips over hoe je creatief water kunt afkoppelen met zo min mogelijk technische oplossingen. Denk daarbij aan een wadi waarbij het water langzaam infiltreert in de bodem.
Hergebruik
En wat doe je met de gewipte tegels? Afvoeren of maak je van de tegels een kruidenspiraal of stapelmuurtje, zoals Katja doet. Ecohovenier Loek Gorris laat in het boek zien hoe je die beplant. Laat je niet verleiden door de commerciële tuincentra om van alles aan te schaffen. Hergebruik materialen. Bouw met hout dat er al is zonder het te hoeven kopen. Met takken, stammen en stronken kun je van alles in elkaar zetten. Goed hout om te vlechten zijn wilgentenen en hazelaartakken. Ook kun je het budget binnen de perken houden door planten zelf te kweken vanuit zaad of te stekken. Je ruilt ze met andere tuiniers. Kijk of er een tuinplantenkringloop in je buurt zit of informeer bij Struikrovers; zij redden planten van de sloop bij gebouwen.
Snel resultaat met klimmers en bloeiers
Het duurt een poos voordat bomen en vaste planten je tuin groen maken. In die tussentijd kun je op open plekken eenjarige zaaien en bollen planten die in een korte tijd je tuin veranderen in een bloeiende en zoemende weelde. Met wilgentakken kun je constructies bouwen, zodat snelgroeiende klimmers als siererwt, winde en Oost-Indische kers de hoogte in kunnen. Met hoge bloeiers als cosmea, zonnebloemen en dahlia’s maak je echt een feestje. Katja laat ook ‘onkruid’ staan, omdat deze planten de bodem beschermen tegen uitdroging en zorgen voor voedingstoffen. Veel van deze planten zijn ook eetbaar. Dit betekent dat je kunt gaan wildplukken in je eigen tuin. Kweker Martin Stevens van Kas & Co noemt dit ‘Aanwaaituinieren’. Hij enthousiasmeert mensen om de natuur zijn gang te laten gaan. Een voordeel van inheemse planten is dat ze zich thuis voelen op specifieke plekken en daar dus goed groeien. Wilde en inheemse planten zijn sterk en maakt je tuin robuust en onderhoudsarm. En inheemse planten bieden nectar en stuifmeel voor insecten, of bladeren en stelen voor rupsen en bladluizen. En daar komen dan weer vogels op af. Leven in de tuin.
Motiverend zijn ook de woorden van ecologisch tuinontwerper Emiel Versluis: ‘Iedere tuin is een kleine schakel in het geheel. Die heel belangrijk is. Zo maak je in een stad stepping stones met allerlei kleine biotoopjes, want als er maar één groen tuintje in een wijk ligt, dan is het kwetsbaar. Met meer groene tuintjes kun je het verschil maken.’
Aan het einde van het boek vind je heel veel links voor meer informatie en een handige plantenlijst van wat je waar plant en welke planten wintergroen blijven.
Dit vlot geschreven en complete boek is wat mij betreft een klassieker voor als je een onderhoudsarme tuin wilt die je niet hoeft te schrobben en ook niet voortdurend te wieden of vegen. Wip die tegels eruit en maak je eigen paradijs!
Van tegeltuin naar jungle. KNNV Uitgeverij· ISBN : 9789050118941
De auteur: Katja Staring publiceert over plantaardige onderwerpen als journalist, blogger, fotograaf en Instagrammer @dailygreeninspiration. Ze heeft onlangs een nieuw boek geschreven met de titel Slow Flowers dat een stem geeft aan pionierende telers van lokale natuurvriendelijke seizoensbloemen.
We gebruiken cookies om ervoor te zorgen dat onze website zo soepel mogelijk draait zoals aangegeven in onze privacyverklaring. Als je doorgaat met het gebruiken van de website, gaan we er vanuit dat ermee instemt.Ok
