De bosanemoon, Anemone nemorosa, is een fantastische plant die vroeg in het jaar bloeit en vaak hele witte tapijten vormt als hij rustig door kan groeien. Op oude, niet te droge en niet te arme bosgrond doet -ie het het best. De plant vormt dunne wortelstokjes. Die groeien langzaam maar kunnen dichte ondergrondse matten vormen.
Ook de verspreiding van zaden gaat langzaam. De zaden hebben een mierenbroodje. Mieren zijn dol op dat “broodje” en slepen het met het zaad naar hun nest. Vaak verliezen ze het zaadje onderweg of in het nest, waardoor de plant dus weer wat opgeschoven is.
Opvallend is dat de bosanemoon ook buiten het bos te vinden is. Dat kan natuurlijk omdat de mieren ook buiten het bos hun nest hebben, maar vooral langs sloten zie je ze ook – meestal in de buurt van een bosje of voormalig bosje. Zo’n slootkant heeft als voordeel dat het wat vochtiger is waardoor uitdroging voorkomen wordt en er zijn vermoedens dat rijpe zaden ook via het water verspreid kunnen worden.
Eind van het voorjaar is de plant alweer verdwenen en gaan de wortelstokken in rust. Ze profiteren dus van de korte periode in het voorjaar wanneer er nog genoeg licht op de bosbodem valt.
Bosanemonen kunnen slecht tegen verstoring. Als de wortelstokjes door bewerking van de grond boven komen te liggen drogen ze snel uit. Als ze te diep liggen is het ook desastreus. Ik ken een plek op een oud landgoed waar enorm veel bosanemonen groeiden tot het moment dat de beheerder de sloot ging opschonen waar ze langs groeiden, de bagger op de kant gooide en voor lange tijd liet liggen. Hij had kunnen weten van de anemonen, maar omdat ze al afgestorven waren heeft hij er niet aan gedacht. De dichte laag zorgde voor verstikking en langs die sloot zijn de anemonen verdwenen.
Wanneer je de anemonen wilt verplaatsen dan moet je zorgen dat ze zo snel mogelijk weer in de grond komen. Anders goed vochtig houden tot ze weer geplant kunnen worden. Dat geldt ook voor als je ze in het najaar als wortelstokjes koopt.
Bosanemonen zijn aardig variabel in bloemvorm. Wat grotere bloemen, wat rondere bloemblaadjes, roze achterkant van de bloemblaadjes, soms heel licht of wat donkerder blauw en verschillende vormen van dubbelbloemigheid. Al heel lang worden deze afwijkingen door kwekers geselecteerd en verder gecultiveerd. Op stinzenlandgoederen en in de handel kom je dan ook een keur aan cultivars tegen.
Er is nog een wilde anemoon in ons land: de gele anemoon, Anemone ranunculoides. Die komt vooral in het zuiden van ons land op wat kalkrijkere bosgrond voor. Daarnaast wordt hij ook al heel lang op andere plekken aangeplant als regionale stinzenplant. Er bestaat zelfs een kruising tussen de witte en de gele, met wat grotere lichtgele bloemen. Deze komt vooral voor in parken waar zowel witte als gele bosanemonen groeien of aangeplant zijn.
Anemonen worden bezocht door hommels en andere bijen, vliegen en zweefvliegen. De plant is ook waardplant voor nachtvlinders.
Als je bosanemonen in de natuur vindt, dan is dat een indicator van een goede staat van de bossen.
Tekst en foto’s: Martin Stevens, Wolverlei