Het gewone leven ging, naast de Floriade Expo 2022, gewoon door.
Al voor de vierde keer werd deze zomer de succesvolle Veldcursus georganiseerd. Drie dagen lekker buiten struinen en samen inheemse planten leren kennen en leren toepassen. Elke cursusdag wordt op een andere toplocatie gehouden, alleen dat al maakt de cursus tot een feestje. Een inkijkje.
Dag 1. Tolkamer
Donkere wolken pakten zich in mei samen boven het rivierengebied. Na een lange periode van droog en zonnig weer gaf de weersverwachting zwaar onweer op, uitgerekend tijdens onze eerste cursusdag. Als cursusteam leek het ons niet verstandig om volkomen onbeschut met een groep in de uiterwaarden te zitten. Met kunst en vliegwerk lukte het om alle deelnemers op tijd te bereiken, een week later was het prachtig weer. Dankzij een paar malse buitjes had de droge begroeiing zich zelfs al aardig hersteld.
De Bijlandsedijk bij Tolkamer, vlakbij Lobith waar de Rijn ons land binnenstroomt, is een bijzondere plek. Het ziet er een beetje rommelig uit met een overslagterrein en een binnenvaarthaventje, maar daar trekken de bijzondere planten zich niets van aan.
Samen met de cursisten genoten we hier van de stroomdalflora met bloeiende veldsalie, grote centaurie, beemdkroon (met de zeldzame knautiabij) en massa’s andere planten. Te midden van deze rijkdom gingen we aan de slag met het determineren van de planten.
Ooit verzuchtte hier een cursist: “Wow, wat is hier een mooi mengsel ingezaaid”. Het is ook bijna niet te geloven dat deze bloemenweelde van nature hier groeit. Dit bijzondere gegeven werd de aanleiding voor een opdracht: Wat groeit er eigenlijk op een vierkante meter en zou je zo’n bloemrijke begroeiing kunnen ‘vangen’ in een zaadmengsel? Aansluitend vertelde Jojanneke Bijkerk (van de Cruydt-Hoeck) over de geheimen achter de samenstelling van de Cruydt-Hoeck-mengsels. De hele dag was er volop gelegenheid om rond te struinen, nog meer planten te bekijken en ons te verbazen over de massale aanwezigheid van bremrapen, een niet alledaags verschijnsel!
Dag 2. Wilde Weelde Wereldtuin in Appeltern
De tweede dag speelde zich af in onze eigen Wilde Weelde Wereld in de Tuinen van Appeltern. Inmiddels komt deze tuin tot wasdom en er is veel afwisseling. De planten die we op Tolkamer leerden kennen kwamen we hier weer tegen, maar nu wél ingezaaid.
Er wordt enthousiast gedetermineerd: Cursist Kees van der Laan schrijft hierover: “Samen met twee collega’s staren we door onze loepjes naar de takjes van een plantje. “Ik zie niks”, zeg ik. “Jouw loep is ook niet goed”, lacht Peter en geeft mij de zijne. Ik tuur door het glas en zie het inderdaad beter. “Ja verdomd, ik zie het, klierig behaard”, roep ik enthousiast, “Eh, dan is het, effe kijken eh…”. “Kattendoorn”, zegt Ivo snel. “Ja, maar jij wist het!”, roepen Peter en ik gelijktijdig. “Geintje, ik kon het niet laten”. We staan op en gaan zoeken naar een nieuw te determineren plantje. Ik voel een zekere trots dat we het gevonden hebben en verbaas me hogelijk over hoe men ooit met zo’n boek begonnen moet zijn. “Ononis”, mompel ik, “Kattenpis Ononis”, probeer ik als ezelsbruggetje, me sterk afvragend of dat wel gaat werken”.
Speurtocht en proeftuinen
Bij het determineren werken we met de Veldgids Nederlandse Flora, die werkt snel en is behoorlijk begrijpelijk. Toch loop je vaak tegen cryptische termen aan zoals tweezijdig symmetrisch of eenhuizig. Ook moet je de stijl, meeldraden, kroon en kelk kunnen herkennen. Als je gokt bij zulke begrippen loop je al snel vast. Daarom hielden we een speurtocht naar allerlei botanische termen. Door gericht op zoek te gaan naar een bovenstandig vruchtbeginsel of aanliggende beharing moet je de planten goed bekijken en ontwikkel je gevoel waar je op moet letten. Tot slot bekeken we de proeftuin, die door een aantal Wilde Weelders is aangelegd en die de komende jaren gevolgd gaat worden. Doel is om meer te weten te komen over hoe inheemse planten zich gedragen in de border.
Dag 3. Amstelveense Heemparken
De derde en laatste bijeenkomst was in de heemparken van Amstelveen. Hier wordt al meer dan 75 jaar getuinierd met inheemse planten. Simon, onze enthousiaste gids, leidt ons rond.
Met veel kennis van zaken en gevoel voor wat de ruimte met je doet laat hij ons allerlei bijzonderheden zien, van de laanbomen op weg naar het park tot het tere klimopklokje op een open plek. Hij vertelt over de geschiedenis van de parken, over het intensieve beheer, de snoeiwijze en de bezoekers. Steeds koppelt hij zijn verhaal aan de sfeer van het park op de open of juist gesloten plekken, hoe het zonlicht door de begroeiing valt, doorkijkjes, hoe de kleuren door het seizoen heen veranderen. Hoewel de parken er heel natuurlijk uitzien, zijn het mensenhanden die hier voortdurend bijsturen. Na de rondgang lunchen we op de heemplantenkwekerij waar de planten voor de parken opgekweekt worden. Hier zijn ook allerlei bijzonderheden te zien, groeiend in speciale biotoopschalen.
‘s Middags wordt er weer gedetermineerd en naar de familiekenmerken gekeken. Dan volgt de afsluitende opdracht die de opgedane plantenkennis direct koppelt aan de praktijk: ontwerp een stukje beplanting met inheemse planten voor een denkbeeldige klant. Met een hoofd vol nieuwe kennis en indrukken sluiten we de dag af.
En nu zelf, zoombijeenkomst
Nieuw voor dit jaar is een zoombijeenkomst na afloop van de cursusdagen. We gaan sparren met onze cursisten over het toepassen van inheemse planten in je eigen ontwerp- of hovenierspraktijk. Hierin bespreken we onderwerpen als geschiktheid van inheemse planten voor een border, sierwaarde voor de klant maar ook de waarde voor insecten en vogels, groeiplaats, onderhoud en eigen ervaringen.
Praktische informatie
De driedaagse Veldcursus valt onder het Oase Netwerk. Docenten zijn Jojanneke Bijkerk, Deyke en Ruurd van Donkelaar en Machteld Klees. Je leert een groot aantal inheemse planten kennen, frist je determinatiekennis op en leert hoe je deze planten in tuinen kunt toepassen. Verspreid over het seizoen (± mei, juli en augustus) vinden de cursusdagen plaats. In januari worden de cursusdagen en prijs voor 2023 vastgesteld. Informatie verschijnt op het prikbord en in nieuwsbrieven. Stuur bij interesse vast een mail aan m.klees@bureau-zonneklaar.nl, dan houden we je op de hoogte.
Tekst: Machteld Klees van Bureau Zonneklaar
Leuk idee deze cursus met fijne locaties. En groet aan Machteld.