De Egel in Onze Tuinen

De Egel in Onze Tuinen: Inzichten van Rob Schenkelaars

Als tuinprofessionals hebben we het voorrecht om dagelijks in contact te komen met de wilde bewoners van onze groene oases. Tussen al deze fascinerende wezens neemt één dier een bijzondere plaats in: de egel. Geliefd om zijn schattige voorkomen, maar tegelijkertijd kwetsbaar in onze moderne omgeving, vormt de egel een belangrijk onderdeel van het ecosysteem in onze tuinen.

Onlangs hadden we het genoegen om Rob Schenkelaars, van het roofvogel-uilen en egelinformatiepunt te verwelkomen tijdens onze werkdag. Met 30 jaar ervaring in de opvang en zorg voor egels, deelde Rob waardevolle inzichten die ons helpen deze stekelige vriendjes beter te begrijpen en te beschermen.

Fascinerende Feiten over Egels

1. Winterslaap: Egels slapen niet de hele winter door. Ze worden regelmatig wakker om bij te eten, tenzij er een langdurige vorstperiode is van ongeveer twee weken met temperaturen van -4 of -5 graden.

2. Voortplanting: Egels kunnen twee worpen per jaar hebben: de eerste in april en de tweede in augustus/september. Dit betekent dat er in het najaar nog jonge egels kunnen rondlopen die dan ongeveer een vuist groot zijn!

3. Zelfstandigheid: Een vuistgrote egel lijkt misschien klein, maar is al ongeveer 6 maanden oud en zelfstandig.

4. Sociaal gedrag: Jonge egels van minder dan 500 gram hebben elkaar nodig om hun lichaamstemperatuur op peil te houden gedurende een vorst periode. Ze vormen samen één grote ‘egel’ om bestand te zijn tegen de kou.

5. Territorium: Egels zijn zeer territoriaal. Ze hebben hun eigen gebied waar ze geen andere egels dulden, behalve tijdens de paartijd.

6. Klimvaardigheid: Verrassend genoeg kunnen egels klimmen! Ze kunnen gaashekwerken beklimmen tot wel 1,5 meter hoog, boven op het hekwerk rollen ze zich op en laten zich naar beneden vallen om daarna verder te lopen.

7. Herkenning: Egels kunnen mensen herkennen die ze vaak tegenkomen, vooral op geur en gehoor. Ze kunnen zelfs aan je voetstappen horen dat jij het bent! Dit verklaart waarom een egel die regelmatig in je tuin komt, op den duur niet meer bang voor je is en gewoon onder je stoel door kan lopen.

Tips voor een Egelvriendelijke Tuin

1. Nestgelegenheid: Zorg voor voldoende nest- en schuilgelegenheid. Een egelhuis in de schaduw, op een droge plek en bedekt met bladeren en takken is ideaal.

2. Doorgangen: Creëer ‘egelsnelwegen’ door openingen in schuttingen of hekwerk te maken. Dit is cruciaal, vooral in stedelijke gebieden waar egels te lijden hebben onder een gebrek aan nest- en schuilgelegenheid. Hier zijn enkele specifieke tips:

• Maak gaten van minimaal 20 cm x 20 cm in schuttingen of muren. Dit is groot genoeg voor zelfs een drachtige egel om doorheen te komen.
• Vervang delen van dichte schuttingen door gaasmatten met klimplanten. Hang deze minimaal 20 cm boven de grond.
• Verwijder een plank onderaan de schutting voor een gemakkelijke doorgang. Zorg voor minimaal 20 cm ruimte aan alle kanten.
• Overweeg om je schutting te vervangen door een heg. De Engelse naam voor egel, ‘hedgehog’ (hegzwijntje), geeft al aan hoe belangrijk heggen zijn voor deze dieren!
• Heb je een ommuurde tuin met een poort of deur? Zorg dan voor minimaal 20 cm vrije ruimte onder de poort of deur.

3. Natuurlijke voeding: Laat de egel zelf zijn voedsel vinden. Hun natuurlijke dieet van insecten, slakken en wormen is essentieel voor hun gezondheid.

4. Vermijd bijvoeren: Dit is een cruciaal punt waar Rob Schenkelaars zeer beslist over was. Veel mensen denken goed te doen door egels bij te voeren, maar dit kan ernstige gevolgen hebben:

• Egels zijn bijna-alleseters en zullen bijna alles eten wat ze voorgezet krijgen.
• Hun natuurlijke dieet bestaat voornamelijk uit insecten, waaronder kevers. De harde schilden van kevers bevatten een kleine hoeveelheid blauwzuur, wat essentieel is voor egels.
• Dit blauwzuur helpt egels bij het bestrijden van parasieten die ze binnenkrijgen door het eten van regenwormen en naaktslakken (hun favoriete voedsel).
• Als egels bijgevoerd worden met bijvoorbeeld kattenvoer of pinda’s, eten ze deze liever dan de minder smakelijke kevers.
• Hierdoor missen ze de natuurlijke parasietenbestrijding en kunnen ze ernstig ziek worden of zelfs sterven.
• Laat egels dus hun eigen voedsel vinden. Ze lopen elke nacht wel zo’n 3 km om hun kostje bij elkaar te scharrelen en vinden altijd wel wat.

5. Veilig maaien: Als u een robotmaaier gebruikt, zet deze dan niet te vroeg aan en stop ruim voor de schemering om egels te beschermen.

6. Laat rusten: Verstoor slapende egels niet. Als ze overdag ronddwalen, zijn ze vaak op zoek naar een rustige plek na een verstoring.

7. Veilige waterpartijen: Egels kunnen zwemmen, maar hebben moeite met steile, gladde wanden zoals die van vijvers of ingegraven speciekuipen. Om verdrinking te voorkomen:

• Stapel keien of bakstenen trapsgewijs aan één kant van de vijver tot vlak onder het wateroppervlak.
• Leg een loopplankje met dwarslatjes in de vijver als uitklimhulp.
• Plaats grote waterschalen op een sokkeltje waar egels niet bij kunnen.
• Zet in droge periodes wat water voor egels neer, maar gebruik hiervoor een klein schoteltje of drinkbakje om ongelukken te voorkomen.

Wanneer Hulp Bieden?

• Een gezonde egel is peervormig van kop naar staart of vormt een mooie ronde bal als hij zich oprolt.
• Als een egel plat lijkt of langgerekt zonder rondingen, kan dit op gezondheidsproblemen wijzen.
• Egels die hard piepen en rochelen tijdens het ademhalen kunnen longworm hebben en hebben dringend hulp nodig.
• Jonge egels ter grootte van een kippenei zijn nog zuigelingen en horen bij hun moeder te zijn. Raak ze niet aan. 

Tot Slot

Door deze kennis toe te passen in onze tuinontwerpen en -onderhoud, kunnen we een significante bijdrage leveren aan het welzijn van egels. Het creëren van egelvriendelijke doorgangen tussen tuinen en het zorgen voor veilige waterpartijen is essentieel, vooral in stedelijke gebieden. Ook belangrijk is het begrijpen van het natuurlijke dieet van egels en waarom bijvoeren, hoewel goed bedoeld, schadelijk kan zijn.

Laten we samen werken aan het creëren van egelvriendelijke ruimtes, zodat deze bijzondere dieren kunnen blijven floreren in onze tuinen en parken. Onthoud: een tuin die goed is voor egels, is vaak ook een gezonde, natuurlijke tuin die goed is voor veel andere wilde dieren. Door egels te beschermen en hun natuurlijke leefwijze te respecteren, dragen we bij aan de algehele biodiversiteit van onze groene ruimtes.